![La Vague [The Wave]](http://file.sanatteorisi.net/gallery/15/125/10_thb.jpg)
![La Charite [Charity]](http://file.sanatteorisi.net/gallery/15/125/9_thb.jpg)
![Le Ravissement de Psyche [The Rapture of Psyche]](http://file.sanatteorisi.net/gallery/15/125/7_thb.jpg)
Büyük Masturbator
Yazar: Unknown • Eklenme Tarihi: 22.04.2023 • Görüntüleme: 1.047
Özet:
Büyük Masturbator, Salvador Dalinin ikonik bir eseri ve ressamın sürrealist dönemine ait olarak kabul edebileceğimiz ilk tablolardan biri.
Kelimeler:
Büyük Masturbator, sürrealizm, sanat, eser, ressam, manifestosu, hareket, galerileri, şairleri, Fransa, Sigmund Freud, Goya, Gustave Moreau, resim, Dalí, freudian, korku, imge, mastürbasyon, erotik, sürreal imgeler, renk
BÜYÜK MASTURBATOR
Sol alt köşede imzalı ve tarihli: “Salvador Dalí 1929”
Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid. Dalí Legacy
Salvador Dalí'nin ikonik bir eseri ve ressamın sürrealist dönemine ait olarak kabul edebileceğimiz ilk tablolardan biri.
Fransa'da 1924'te ortaya çıkan bir akım olan sürrealizm, edebiyatı ve görsel sanatları etkilemiş ve özellikle şiir ve resimde önemli bir rol oynamıştır. Dadaizm'den gelen provokasyon sevgisini de bünyesinde barındıran sürrealizm, romantizmin ve sembolizmin ruhani mirasçısı olarak da görülebilir. Bu değerleri, lirizmi, melankolik nostaljiyi ve sanatın dünyayı dönüştürme yeteneğine olan inancını koruyan sürrealizm, bu hareketin babası olan André Breton tarafından yazılan ilk sürrealist manifestoya dayanmaktadır (1924). Breton, düşüncenin gerçek işleyişini ifade etmenin amaçlandığı zihinsel otomatizmayı önerdi. Sürrealizm, rüya ve bilinçaltı dünyasına dayandığı için Sigmund Freud'un psikanaliziyle bağlantılıdır.
Sürrealistler, gelenekleri yıkmakla kalmayıp, değerleri de yıkmaktadırlar. Kendi öncü galerilerini kurmuşlar ve iyi zevk adına reddedilen veya ret edilen şairleri ve sanatçıları tekrar onurlandırmışlar veya yüceltmişlerdir. Parlak, uyumlu, dengeli ve arı olan her şeye az değer verdikleri için, onların gözünde hermetik, şaşırtıcı, melez ve bileşik olan her şeyi yüceltmektedirler. İlk manifestoda okuyabileceğimiz gibi, bu nedenle sanat tarihinin kendi hayali soy ağacını oluşturmuşlar ve ana dalları şunlardır: Hieronymus Bosch, Brueghel the Elder, Arcimboldo ve Francisco de Goya. Romantizm veya daha doğru bir ifadeyle sembolizmden, Arthur Rimbaud ve Lautréamont Kontu gibi kenara itilmiş veya unutulmuş şairleri kurtarıp hareketin yol gösterici figürleri haline getirdiler, ancak Gérard de Nerval, Jules Laforgue ve Tristan Corbière gibi diğerlerinin yanı sıra Alman ve İngiliz romantiklerini de Fransa'da tanıtmışlardır. Arnold Böcklin (özellikle Ölüler Adası adlı eseri), James Ensor veya Odilon Redon gibi diğer ressamları da unutmamalıyız. Gustave Moreau müzesi, sürrealistler için bir buluşma yerine dönüştü, eski baskı ve kitapçıların yanı sıra tarot kartı falcılarının da bulunduğu sokaklar da öyle. Ayrıca, ilkel sanatlardan da ilham almışlardır.[1]
Bu nedenle, resmi olarak 1929'da harekete katıldığı yıl olan 1929'da yapılan bir eser olarak The Great Masturbator, bu dönemin bir eseri olarak düşünülebilir. 1929 yazında yaratılan bu eser, Goemans galerisindeki ilk kişisel sergisinde Paris'te sergilendi, ancak o zamanlar Visage du grand masturbateur adıyla sergilendi.
Bu yağlı boya tabloda ve o dönemden diğer tablolarda, çeşitli unsurlar bir ufuk çizgisi etrafında yerleştirilir ve bu düzen Giorgio de Chirico'nun tuvallerini anımsatan bir düzenlemeye sahiptir. Üst kısımda keskin bir mavi gökyüzü, alt kısımda ise bazı yerlerde bir plaja dönüşen kurak bir arazi bulunur. Tabloya adını veren yüz, tuvalin merkezinde yer alır. Dalí şöyle açıklar: "Büyük, mum sarısı renginde, çok kırmızı yanaklı, uzun kirpikli ve zemine sıkıştırılmış görkemli bir buruna sahip bir kafa temsil ediyordu. Bu yüzün ağzı yoktu ve ağzın yerinde kocaman bir ıstakoz kanca takılmıştı. İstakozun karnı çürüyor ve karınca doluydu. Bu karıncalar, büyük, acılı yüzün olmayan ağzının kaplayacağı alanda koşturuyorlardı. Başını 1900'lü yılların mimarisi ve süslemeleriyle biten bu yüzün adı The Great Masturbator'du [2]."
Tablonun alt kısmında, üç grup insan görüyoruz. İlk planda, kucaklaşan bir çift var, figürlerden biri antropomorfik bir kayadır. İkinci planda, ufka doğru yürüyen genç bir adam gibi görünen bir siluet vardır. Son olarak, çok çok küçük bir arka planda son bir grup görebiliriz: bir yetişkin tarafından eşlik edilen bir çocuk. Tüm bu figürler, kurumuş toprağın yeşilimsi gri bir yüzeyine çok net, keskin hatlı gölgeler yansıtırlar ve bir belirsiz bir alanda yer alırlar. Bu durumda, Joan Miró gibi sanatçılar da yüzeyin üzerinde yüzen imgeleri referans alarak, sığ alanlar oluştururlar. [3]
Ancak, Büyük Mastürbatör'ün yüzü, Dalí'nin o ana kadar yarattığı eserlerden büyük bir radikal ayrılık olarak durmaz. İlk defa onu resmettiğinde, Dalí bize Gizli Yaşam'ında bahsettiği gibi İlkbaharın İlk Günleri (1929) eserindeydi ve ayrıca aynı yılda diğer eserlerinde de yer aldı, örneğin The Lugubrious Game, The Enigma of Desire, Illuminated Pleasures ve Portrait of Paul Éluard. Ancak hiçbirinde yüz bu kadar öne çıkmaz ve "mastürbatör" adını almaz.
Bu eserin farklı yorumlarının dikkate alındığında, neredeyse tümü ressamın sarımsı yüzüyle benzerlikleri nedeniyle eserin adını sanatçıyla özdeşleştiriyor. Çoğu yazar, Gala hayatına girmeden önce Dalí'nin cinselliğinin neredeyse tamamen mastürbasyona dayandığı fikrini paylaşıyor. Ve eğer Dalí kendisini böyle tasvir ediyorsa, kendi cinselliğini temsil ettiğini düşünebiliriz. Her durumda, Dalí kendisi bu tespiti öneriyor, otobiyografisinde mastürbasyona atıflar sıkça geçmesine rağmen, bu özel yağlı boya tablodaki acılı yüzün gerçekten kendi öz-portresi olduğunu hiçbir zaman belirtmiyor.
Psikanalitik bir bakış açısından mastürbasyon çocuklukla doğrudan ilgilidir. Secret Life kitabında 1929 yazından şöyle bahsediyor: "Cadaqués'e vardığım andan itibaren çocukluk dönemimdeki tüm hayaller ve temsiller yeniden zihnimin zaferle sahiplenmesi için geri döndüler. Lise altı yıl, Madrid'deki üç yıl ve yeni yaptığım Paris seyahati tamamen arka planda kayboldu." [5] Mastürbasyonun bir tema olarak seçilmesi o dönemde yazdığı The Visible Woman kitabına dâhil ettiği aynı isimli şiir ile birlikte dikkate alındığında o kadar da garip değildir. Kitap, eşi ve müzesi Gala'ya adanmıştır ve aşk, hijyenik keçi ve çürümüş eşek konulu diğer yazılarını içerir. Bu nedenle, bu dönemin alışılmış bir motifidir.
Hayatı boyunca ressam, bu acılı yüzün modelinin Cap de Creus Burnu'nun morfolojisine dayandığını iddia etti: "O ayrıcalıklı yerde, gerçeklik ve yüce boyut neredeyse birleşir. Mistik cennetim Empordà ovalarında başlar, Alberes tepeleri tarafından çevrelenir ve Cadaqués koyunda doyum noktasına ulaşır. Bu topraklar benim sürekli ilham kaynağımdır. Aynı zamanda dünyada hissettiğim tek yerdir, sevildiğim yerdir. 'Büyük Mastürbatör' olarak adlandırdığım kayayı boyadığımda, sadece krallığımın uç noktalarından birine bir övgüydü ve resmim, taç takımımın mücevherlerinden birine bir ilahiydi." [7] Ancak son zamanlarda yapılan çalışmalar, eseri en perspektifli şekilde Hieronymus Bosch'un (c.1450-c.1516) Yeryüzündeki Cennet Bahçesi ile ilişkilendirdi. Çünkü Dalí, öğrenci döneminde Madrid'deki Prado Müzesi'nde eseri doğrudan görme fırsatı bulduğundan, eserle çok tanışıktı. [8]
DİPNOTLAR
- «La révolution surréaliste», Beaux-Arts Magazine (hors-série, special edition), Paris, 2002.
- Dalí, S., La vida secreta de Salvador Dalí. In: Complete Works, Autobiographical Articles 1. Ediciones Destino / Gala-Salvador Dalí Foundation, Barcelona / Figueres, 2003, p. 648
- Fèlix Fanés, La pintura y sus sombras. Cuatro estudios sobre Salvador Dalí. Museo de Teruel, Teruel, 2004, p. 68
- Rafael Santos Torroella, La miel es más dulce que la sangre. Barcelona, 1984, p. 55
- Dalí, S., La vida secreta de Salvador Dalí. In: Complete Works, Autobiographical Articles 1. Ediciones Destino / Gala-Salvador Dalí Foundation, Barcelona / Figueres, 2003, p. 597
- Salvador Dalí, La femme visible. Éditions Surréalistes, Paris, 1930
- Dalí, S., Confessions inconfessables. In: Complete Works, Autobiographical Articles 2. Ediciones Destino / Gala-Salvador Dalí Foundation, Barcelona / Figueres, 2003, p. 463
- Joaquim Yarza, El jardín de las delicias de El Bosco. TF Editores, Madrid, 1998, p. 51
KAYNAKÇA
- Bu analizin İngilizce aslı [www.salvador-dali.org] web sitesinden alınmıştır. (https://www.salvador-dali.org/media/upload/arxius/educa/The%20great%20masturbator.pdf)
- Bu analizin Türkçe çevirisi ChatGPT 3,5 ile yapılmıştır (22.04.2023).
TERİMLER
- Sürrealizm: Dali, sürrealist hareketin önde gelen isimlerinden biriydi ve "The Great Masturbator" da sürrealizmin belirgin özelliklerini taşıyor.
- Freudian: Dali'nin tablosu, psikanalist Sigmund Freud'un teorilerinden etkilendiği düşünülen birçok sembol içeriyor.
- Korku: Bazı eleştirmenler, tablonun tuhaf ve rahatsız edici görüntüleri nedeniyle bir korku unsuru taşıdığını iddia etmiştir.
- İmge: Dali'nin tablosunda, gerçeküstü imgeler kullanılarak, bilinçaltının birçok sembolü ve düşüncesi tasvir ediliyor.
- Mastürbasyon: Tablonun adı olan "The Great Masturbator" direkt olarak mastürbasyon konusuna atıfta bulunuyor ve Dali'nin kişisel hayatındaki bu konunun ressamın eserlerinde yer alması ile bilinir.
- Erotik: Tabloda, çıplak bir kadın figürü ve erkek cinsel organlarına atıfta bulunan semboller yer almaktadır, bu nedenle bazı eleştirmenler tablonun erotik öğeler içerdiğini düşünmektedir.
- Sürreal imgeler: Tablonun farklı kısımlarında, vücudun parçaları ve hayvanlar gibi gerçeklikten uzak, sürreal imgeler yer almaktadır.
- Renk: Dali, tablosunda canlı ve cesur renkler kullanarak, resimdeki imgelerin etkisini arttırmıştır.